Lenfödem, vücudun dokularında şişmeye neden olan uzun süreli (kronik) bir durumdur. Vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilir, ancak genellikle kollarda veya bacaklarda oluşur. Lenf sistemi düzgün çalışmadığında gelişir. Lenfatik sistem, vücudun her tarafında, enfeksiyonla mücadeleye yardımcı olan ve fazla sıvı çıkaran kanallar ve bez ağları ağıdır. Lenfödemin tanımlanması ve mümkün olduğunca çabuk tedavi edilmesi önemlidir. Eğer tedavi edilmezse, kötüleşebilir.

Lenfödemin belirtileri nelerdir?

Lenfödemin başlıca semptomu vücudun herhangi bir yerinde veya bacaklarında oluşan şişliktir. Kıyafete sığması zor olabilir ve mücevher ve saatler sıkabilir. İlk başlarda şişme gelip gidebilir. Gün içinde daha da kötüleşebilir ve geceleyin düşebilir. Tedavi olmadığında, genellikle daha ciddi ve kalıcı hale gelecektir. Lenfödemin diğer belirtileri ise:

• Ağrılı, ağır bir his
• Hareket zorluğu
• Tekrarlanan cilt enfeksiyonları
• Sert, sıkı cilt
• Deride kırışıklık
• Cilt üzerinde gelişen siğil benzeri büyüme

Lenfödem neden oluşur?

Lenfödem, lenf sistemi ile ilgili bir problem, vücuda yayılmış damarlar ve bez ağlarından kaynaklanır. Lenfatik sistemin temel işlevleri, enfeksiyonla mücadeleye ve aşırı sıvının dokulardan boşaltılmasına yardımcı olur. İki temel lenfödem tipi vardır:

Primer lenf ödemi: Lenfatik sistemin gelişimini etkileyen hatalı genlerin neden olur. Herhangi bir yaşta gelişebilir, ancak genellikle bebeklik, ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar.

İkincil lenf ödemi: Lenfatik sistemde hasar veya lenfatik sistemde sıvı akışının drenajı ile ilgili problemlerin neden olduğu durumlarda görülür. Enfeksiyon, yaralanma, kanser tedavisi, ekstremitenin iltihabı veya ekstremite hareketi eksikliği sonucu olabilir.

Kimler etkilenir?

Primer lenfödem nadir görülür ve her 6.000 kişide yaklaşık 1 kişiyi etkiler. İkincil lenf ödemi çok daha yaygındır. İkincil lenfödem, meme kanseri olan 10 kadından yaklaşık 2’sini, vulval kanseri olan 10 kadından 5’inde etkilidir. Penil kanseri olan her 10 erkekte yaklaşık 3 kişide lenfödem bulunur. Kasıkta bulunan lenf bezlerinde melanom tedavisi gören insanlar lenfödem bulaştırabilirler. Araştırmalar, insanların yaklaşık %20-50’sinden etkilendiğini göstermiştir. Tedavi ekibi, kanser veya kanser tedavinizden lenfödem bulaştırma riskinin olup olmadığını size bildirir.

Lenfödem nasıl teşhisi edilir?

Kollarında ve bacaklarında şişme gibi lenfödemin tipik semptomlarını yaşayanlar doktora gitmelidir. Daha ileri değerlendirme için sizi uzman bir lenfödem masaj merkezine sevk edebilirler. Çoğu durumda, semptomlarınızdan ve tıbbi geçmişinizden ve vücudunuzun etkilenen bölümü incelenerek size uygun lenfödem tedavisi planlanır. Durumunuzu değerlendirmek ve izlemek için ara sıra daha ileri testler gerekebilir.

Lenfödem tedavisi nasıl yapılır?

Lenfödem tedavisi iki aşamalı olarak yapılır. İlk olarak fizik tedavi uygulanır. Son olarak da cerrahi müdahale ile yapılmaktadır.

Fizyoterapi: Fizyoterapi tekniği ile lenf sıvısının boşaltılması sağlanır. Bu teknik elle uygulanan bir tedavi yöntemidir. Lenfli bölgeye mesaj terapisi uygulanarak bölgedeki lenf sıvısı boşaltılır. Arından bölgeye kompresyon uygulanarak hastanın kas aktivitesinin artması sağlanır.

Kompresyon: Lenfödem tedavisinin ikinci aşamasıdır. Kompresyon terapisinde bölgeye basınç uygulaması yapılır. Bu sayede bölgenin iyileşmesi hızlandırılmış olur.

Ayrıca sıkıştırma özelliği olan giysileri giymek, cildinize iyi bakmak, düzenli hareket etmek ve egzersiz yapmak, sağlıklı bir diyet ve yaşam tarzı sağlamak ve özel masaj teknikleri de uygulanmaktadır.

Lenfödemim komplikasyonları nelerdir?

Selülit: Lenfödeminiz varsa, dokularınızdaki sıvı birikimi sizi enfeksiyona karşı daha savunmasız hale getirir. Selülit, çoğunlukla lenfödemli kişileri etkileyen deri (dermis) tabakasının bakteriyel bir enfeksiyonudur. Selülit bazen lenf ödemi yapabilir. Selülit belirtileri şunları içerebilir:

• Kızarıklık ve deride ısı hissi
• Etkilenen bölgede ağrı ve şişme
• Yüksek sıcaklık (ateş)
• Titreme

Şiddetli selülit vakalarında hastanede damara doğrudan (intravenöz olarak) verilen antibiyotiklerle ya da ağızdan (oral olarak) alınan antibiyotiklerle tedavi uygulanabilir.

Psikolojik etkileri: Görünümü etkileyen uzun vadeli bir hastalıkla yaşamak büyük sıkıntıya neden olabilir ve depresyon dönemlerine yol açabilir. Eğer son birkaç aydır kendiniz kötü hissediyorsanız ve genellikle zevk aldığınız şeylerden artık zevk almıyorsanız. Böyle bir durumda, doktorunuzla veya lenfödem tedavisi ekibinizden biriyle konuşun. Depresyon için etkili tedaviler mevcuttur. Lenfödemli diğer insanlarla konuşmak rahatlatıcı olabilir ve izolasyon, stres ve kaygı duygularını azaltabilir. Unutmayın: Tedavi planınızı uygularsanız, semptomlarınız sonunda daha az fark edilir hale gelmelidir.

Lenfödem tedavisinde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Lenfödem tedavisinden önce aşağıdaki rahatsızlıklar kontrol edilmelidir:

• Akut enfeksiyon kontrolü
• Vücut ödemi
• Kardiyak ödemi,
• Akut venöz yetmezliği,
• Malignite belirtisi,
• Yaşlılığa bağlı sorunlar,
• Cildin rengi,
• Daha önceden hastanın geçirmiş cerrahi operasyonlar
• Düzenli olarak kullanılması gereken ilaçlar

Lenfödem tedavisi gören hastaların dikkat etmesi gerekenler

• Hijyene dikkat edilmelidir. Bunun için bölge çok iyi temizlenmeli ve nemlendirilmelidir. Cildi kurutma riski olduğu için sabun kullanılmaması tavsiye edilir. Kullanılan çamaşırların da temiz tutulması gerekir.
• Güneş ışıklarına karşı koruma sağlamalıdır. Güneşten kremi kullanmanız tavsiye edilir.
• Vücudunuzda oluşan herhangi bir enfeksiyon lenfödem hastalığında ciddi risk oluşturur.
• Vücutta mantar oluşumu da lenfödem hastalığının artmasına neden olur.
• Alkol ve sigara kullanımının da bırakılması gerekir.